Zuid-Afrikaanse geschiedenis: de 20ste eeuw

Wat voorafging aan Apartheid: geschiedenis van Zuid-Afrika van 1900 -1948

Geen boekenplank is lang genoeg om te beschrijven wat er zich in de 20ste eeuw in Zuid-Afrika heeft afgespeeld. Het was op zijn zachtst gezegd een roerige eeuw. Een eeuw die het land tot de paria van de wereld maakte, maar ook de meest liberale grondwet produceerde.

In deze eeuw van extremen werd de apartheid ontworpen, bejubeld, bevochten, veracht en vernietigd. Het ANC werd geboren, verbannen en uiteindelijk tot de eerste democratisch verkozen leiders van Zuid-Afrika verkozen. Al deze gebeurtenissen hebben schrijvers wereldwijd geïnspireerd tot het produceren van interessante en verhelderende boeken over de ingrijpende recente geschiedenis van Zuid-Afrika.

Hieronder vind je 20 belangrijke gebeurtenissen van 1900 tot 1948, het jaar waarin apartheid officieel werd ingevoerd.

1. 1899-1902: De Tweede Boerenoorlog (of Zuid-Afrikaanse Oorlog), die in 1899 begon eindigt in 1902. 75.000 mannen en vrouwen vinden in deze oorlog de dood. Met de Vrede van Vereeniging winnen de Britten politieke macht over de Boerenrepublieken. Ook komen de Britten en de Boeren overeen dat stemrecht voor de gekleurde bevolking niet wordt toegestaan.

2. 1902 Mei: Het Holkrantz-Bloedbad. De Boeren zijn verontwaardigd over het feit dat de Zulus de Britten hebben gesteund. Ze stelen vee van de Zulus en verbranden hun kraals. Als reactie vallen de Zulus de Boeren aan in Holkrantz. De Zulus nemen 380 van hun dieren mee terug en vermoorden 56 Boeren. De Zulus verliezen 52 mannen.

3. 1905: Vondst van de grootste ruwe diamant ter wereld. Deze wordt gevonden op 30 kilometer afstand van Pretoria. Het krijgt de naam The Star of Africa.

4. 1905-1906: Boeren ex-guerillas komen in opstand en dringen aan op het herstel van de onafhankelijkheid van de Transvaal en Oranje-Vrijstaat.

5. 1906: In Zululand worden nieuwe belastingen ingevoerd, wat leidt tot Zulu-verzet. Nadat 2 blanke agenten zijn vermoord, wordt in februari 1906 de noodtoestand uitgeroepen en wordt het leger ingezet om de Zulus te onderdrukken.

6. 1906-1907: De Britten verlenen zelfbestuur aan de Transvaal en Oranje-Vrijstaat. 

7. De Ministers van Natal arresteren Dinizulu (zoon van Zulu-koning Cetshwayo) met 23 aanklachten wegens hoogverraad. In 1909 wordt hij (met 3 verschillende aanklachten)schuldig bevonden aan het beschermen van rebellen.

8. 1910: De Boeren en de Britten stichten samen de Republiek van Zuid-Afrika. De 4 kolonies de Kaap, Natal, Oranje-Vrijstaat en de Transvaal (of Zuid-Afrikaanse Republiek) worden in deze nieuwe republiek verenigd. De Afrikaners zijn in de meerderheid en de eerste premier wordt Louis Botha. Dit eerste kabinet staat voor samenwerking tussen de Afrikaners en de Britten. Op dit moment wonen er ongeveer 1,3 miljoen blanken in Zuid-Afrika, waarvan de meesten Afrikaners zijn. Nog steeds heersen er spanningen tussen de Afrikaners en de Britten. Ongeveer 4 miljoen inwoners van Zuid-Afrika zijn zwart. Hoewel de Afrikaners en de Britten de rechten van de zwarten anders zien, zetten beide partijen de zwarte Zuid-Afrikanen in als extreem goedkope arbeidskrachten. De rest van de bevolking bestaat uit ongeveer een half miljoen kleurlingen en 180.000 Aziaten. Blanken genieten verreweg de meeste rechten.

9. 1912: Het ANC (African National Congress) wordt opgericht voor de rechten en vrijheden van zwarte Zuid-Afrikanen.

10. 1913: De Land Act van 1913 maakt het wettelijk onmogelijk voor zwarte Zuid-Afrikanen om eigen land in eigendom te hebben of zelfs maar te kopen, buiten de reservaten die speciaal voor ze zijn ontworpen. De discriminerende wetten drijven de zwarte Zuid-Afrikanen van hun boerderijen naar de steden voor werk.

11. Premier Botha (van de Suid-Afrikaanse Party) is voorstander van een pro-Britse republiek. Mede door zijn beslissing om Zuid-Afrika aan de geallieerde kant van de Eerste Wereld Oorlog te laten deelnemen, wordt in 1914 door Afrikaner J.B.M Hertzog de Nasionale Party opgericht. De Suid-Afrikaanse Party blijft aan de macht, maar de agenda wordt meer en meer bepaald door de Nationalisten.

12. 1919 Smuts, een Afrikaner en voormalig minister, volgt Botha op als premier van Zuid-Afrika.

13. 1914: Zuid Afrika produceert zo’n 20% van al het goud. Er zijn veel Britse investeerders in het land.

14. 1924: De Nasionale Party van Hertzog wint de verkiezingen en begint wetten in te voeren die de bevoorrechte positie van Zuid-Afrika’s blanke minderheid beschermen. Onder andere beroepsmogelijkheden, onderwijs, toegang tot steden en verschillende vormen van segregatie worden wettelijk vastgelegd. De zwarte Zuid-Afrikanen worden het zwaarst benadeeld.

15. 1926: het Afrikaans wordt officieel de eerste taal in Zuid-Afrika. 

16. 1931. Dankzij het Statuut van Westminster verkrijgt Zuid-Afrika autonomie (volledige onafhankelijkheid) binnen het Britse Rijk. In 1931 krijgen blanke vrouwen kiesrecht.

17. 1934: De Grote Depressie bereikt Zuid-Afrika. De economische omstandigheden dwingen Hertzog om een coalitie met Smuts te vormen. In 1934 gaan de Nasionale Party en de Suid-Afrikaanse Party als de Verenigde Party (VP) samen. Hertzog blijft premier, met Smuts als vice-premier. De Grote Depressie raakt zowel blanke als zwarte mijnwerkers. Er wordt alleen sociale zorg en eten voor de  ‘arme blanken’geregeld. Walter Sisulu organiseert een staking voor zwarte mijnwerkers.

18. 1939: De VP-partij scheurt en Hertzog treedt af, om plaats te maken voor Smuts als nieuwe premier. Deze stuurt ongeveer 325.000 man naar Europa tijdens de Tweede Wereld Oorlog. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt lopen de rassenspanning verder op. Veel Boeren sympathiseren met Nazi-Duitsland.

19. 1941: Walter Sisulu en Nelson Mandela ontmoeten elkaar. Hun samenwerking zou van immens belang blijken voor de realisatie van een democratisch Zuid-Afrika.

20. 1948: De Nasionale Party van Malan komt – met een kleine meerderheid van stemmen - aan de macht. De Apartheidspolitiek wordt nu in een stroomversnelling doorgezet.

Om te lezen wat Apartheid in Zuid-Afrika in de praktijk inhield lees je ons artikel Apartheid in de Praktijk. Of lees meer over het ontstaan van dit bizarre fenomeen in een korte Geschiedenis van Apartheid in Zuid-Afrika.

Abonneer je op onze gratis maandelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van historische maar ook nieuwe ontwikkelingen in Kaapstad. Volg ons ook via Facebook en Twitter.