Spontaan bezoek aan de moskee in Kaapstad

Hoe gedraag je je in een Zuid- Afrikaanse moskee? Gastblogger Annemarie ging (onbedoeld) op onderzoek uit.

Als je op vakantie bent in Kaapstad is een bezoek aan de verschillende wijken in Kaapstad een must-do. Een cultureel uitstapje als dit is heel iets anders dan het beklimmen van de Tafelberg of een bezoek aan Robbeneiland. Snuif cultuur op in de meest kleurrijke straatjes van Kaapstad: de Bo-Kaap. Vakantieganger Annemarie Lucassen bezocht onlangs Kaapstad. En maakte tijdens een wandeling door de Islamitische Bo-Kaap wijk wel een heel bijzondere ervaring mee... 

Op deze doodgewone dinsdag drink ik mijn koffie bij Café Haas op Rose Street, waarna ik vervolgens nieuwsgierig de straat oversteek om deze bijzondere wijk in Kaapstad verder te bekijken. Ik loop een heuveltje op en kom terecht in een straatje met kinderkop-steentjes als wegdek, waar bijna alle huizen in een verschillende kleur zijn geverfd. Later word me duidelijk dat dit een overblijfsel is van de post-apartheid tijd; na de afschaffing van het zwart-wit denken van de Zuid-Afrikaanse apartheidsregering, verfden bewoners van de Bo-Kaap hun huizen in de meest felle kleuren. Over een explosief protest gesproken! Meer wetenswaardigheden over deze bijzondere wijk lees je in het artikel ‘de Bo-Kaap wijk in Kaapstad’. 

Een stukje geschiedenis over de Bo- Kaap
In één van de straatjes - Chiappini Street - wordt er een tv-programma opgenomen. Ik zie een druk gebarende Spaanse presentator voor een pastel gekleurd huisje staan. Ik spreek één van de cameramannen aan en hij vertelt me dat ze bezig zijn met een documentaire voor National Geographic; een documentaire over het straatbeeld van de Bo-Kaap. Een wijk met een interessante geschiedenis, want het is de wijk waar tijdens Apartheid alle Islamitische kleurlingen dienden te wonen. Blanken in de stad, zwarten erbuiten en moslims ‘opgeborgen’ in de Bo-Kaap.  

De geschiedenis van deze Islamitische bewoners is een zeer interessante. Het grootste deel van de huidige bewoners stamt nog af van de slaven die de Nederlandse VOC-ers in de 16e en 17e eeuw naar Kaapstad haalden. Deze slaven waren voornamelijk afkomstig uit Azië en het Midden-Oosten. Onder hen waren belangrijke geleerden, handelaren en religieuze leiders, die in de jaren die volgden een grote rol speelden in de taal en cultuur in  de Bo-Kaap. Daarmee worden de Nederlanders nog altijd gezien als de ‘zij die de Islam naar Afrika brachten’.

Maar goed, terug naar die dinsdagmiddag. De cameraman wijst naar de moskee op de hoek van de straat en vertelt me dat deze gebouwd werd als vierde Islamitsche kerk in Kaapstad. “Op dit moment is het de grootse moskee van de Bo-Kaap”. Door de dynamiek van de Spaanse documentairemakers had ik het Arabische geschal uit de moskee nog niet eens gehoord. Ik zie steeds meer Islamitische mannen het gebouw inlopen – te herkennen aan hun typische hoofddeksel, de kufi. Uit nieuwsgierigheid loop ik in de stroom gelovigen mee de moskee binnen, me nauwelijks beseffend dat ik de enige vrouw ben...  

Vreemde eend in de bijt
Eenmaal binnen krijg ik gelijk een groene cape en roze sluier in mijn handen gedrukt om mijn blote armen en lange haar te bedekken. Met om me heen een horde aan inspecterende mannen, doe ik net als alle anderen mijn schoenen uit. 

Een vriendelijk lachende, oudere man in witte jurk vraagt me hem te volgen. Hij legt me in gebrekkig Engels uit dat het gebed tot Allah zo gaat beginnen en wijst me op een bankje achterin de moskee. Daar mag ik het ritueel volgen. Ik bedenk me dat hij de Imam moet zijn - de leider van de moskee - want hij lijkt verantwoordelijk voor de dienst. Ik vraag hem waarom ik de enige vrouw ben in de moskee en hij legt legt me uit dat de vrouwen apart bidden, op andere momenten van de dag. Op dit moment bereiden zij thuis de lunch voor. Want na deze dienst komen hun hongerige mannen thuis om deze te veroberen. 

Inmiddels zijn er - schat ik - vijftig mannen in de moskee. Ze lopen na binnenkomst eerst naar een grote badkamer achterin de moskee. Hier wassen ze hun handen, voeten en gezicht om in reine toestand het ‘gesprek met Allah’ aan te gaan. Velen kijken nieuwsgierig naar mij. Het moet vreemd voor hen zijn om een vrouw aan te treffen op hun heilige plek. En dan heb ik ook nog eens grote blauwe ogen en draag ik fluoriserend gele sokken.... 

Het gebed
Aan het geprevel te horen is het gebed begonnen. Met herhaalde knielingen bidden de mannen hardop, ik versta alleen het steeds terugkerende ‘ Allah’. Het is een bijzonder ritueel.  

Na een kwartier staat iedereen op. De mannen schudden elkaar de hand en de kinderen trekken zich weer in kleermakerszit terug op de grond en lezen hardop uit de Koran. De volwassenen doen hun schoenen weer aan en vertrekken. Eén van de oudere mannen stapt op mij af en vraagt me of ik nog dingen wil weten over het ritueel. Ik grijp mijn kans en stel mijn vragen. De man legt me uit dat de kinderen worden geschoold in de moskee. De ouders vragen hiervoor dispensatie aan op hun reguliere school, zodat ze een aantal uren per dag aan de Koran kunnen besteden. 

Vloeken in de moskee
Uiteindelijk bedank ik de man en geef hem een hand. Ik trek mijn hand geschrokken terug als de man uitroept: “Oh no, now you broke my hudu!” Hij wijst mij op een bord aan de muur waarop de hudu als reinigingsritueel in een stappenplan wordt uitgebeeld. “Now I need to start all over again!” Ik voel me nog schuldiger en reageer geschrokken: “Oh my God, I’m so sorry” waarop de man in schaterlachen uitbarst. Ik snap er helemaal niets meer van. “Now you make it worse, you swear in church! And you wear yellow socks! Go away!” roept hij lachend. Ik weet niet zeker of de man gewoon een flauwe grappenmaker is of dat ik echt ongepast bezig ben. Een beetje van beide misschien - ik weet het niet.  

Ik bedank ik de man nogmaals, beloof hem dat ik nooit meer zal vloeken en dat ik mijn gele sokken zal vervangen. Lachend nemen we afscheid. Een beetje verbouwereerd loop ik de moskee uit. Ik ben weer een bijzondere culturele ervaring in Kaapstad rijker. Eentje die ik iedereen kan aanraden. Maar... zorg dan wel voor onopvallende sokken en goede manieren.

Door Annemarie Lucassen
Foto's door Maaike Driessen 

Ben je nieuwsgierig geworden naar de Bo-Kaap? In ons artikel de kleurrijke Bo-Kaap lees je meer over deze bijzondere wijk in Kaapstad. Natuurlijk zijn er nog veel meer leuke plekken in Kaapstad. Lees daarom ons artikel Wonen in Kaapstad met een overzicht van de leukste woonwijken in Kaapstad.  

Zorg dat je KaapstadMagazine.nl volgt via Facebook en Twitter, en schrijf je in voor onze gratis maandelijkse nieuwsbrief! Mooie foto’s van Kaapstad posten we regelmatig op Instagram en Pinterest.