Loyiso Mfuku: van ondergeschoold tot ondernemer

"Als kind kon ik apartheid niet in een context plaatsen"

Soms ontmoet je iemand met een bijzonder verhaal. Een verhaal dat je interesseert, aangrijpt of verbaasd doet staan. In Kaapstad geen gebrek aan dit soort mensen. Zo raakten wij in gesprek met Loyiso Mfuku (34), een voorbeeld voor jongeren uit townships die net als hij er alles aan willen doen om hun droom te kunnen volgen.  

Loyiso woont al zijn hele leven in townships. Vroeger woonde hij in Langa, tegenwoordig in Khayelitsha - beide townships op een steenworp afstand van Kaapstad. Lange tijd heeft hij zijn best gedaan om te kunnen studeren, om een toekomst op te kunnen bouwen. Niet alleen voor hemzelf, maar ook voor zijn familie.

Loyiso wordt in 1978 in Langa geboren. Apartheid in Zuid-Afrika is op dat moment in volle gang, maar Loyiso kreeg daar toen weinig van mee. “Ik begreep niet wat zich om me heen afspeelde. Als kind maak je dat niet zo bewust mee, je kunt de gebeurtenissen niet in een context plaatsen.” 

Dat verandert als Loyiso op zijn tiende in Khayelitsha gaat wonen. Hij wordt zich steeds meer bewust van de wereld om zich heen. “Ik ging naar school en maakte vrienden. Mijn leven begon op dat moment echt vorm te krijgen.” Een leven dat zich afspeelt in een township en dat zeker niet altijd even makkelijk is.  

Het onmogelijke gebeurt
Voor Loyiso blijkt dat vooral wanneer hij wil gaan studeren. “Dat leek echt geen optie. Er was geen geld, dus er was ook niet de mogelijkheid om te gaan studeren.” Er gaan wat jaren voorbij, maar de hoop om ooit aan een studie te beginnen, blijft bij Loyiso bestaan. “Ik dacht die jaren veel na over mezelf en over mijn toekomst. Op sommige momenten voelde ik me nutteloos. Ik was bang om mensen om me heen kwijt te raken als ik niet iets van mijn leven zou maken.”  

Dat gevoel zorgt ervoor dat Loyiso de stap waagt. Waar hij eerder altijd de ambitie had om journalistiek te gaan studeren, verandert dat als het toerisme in Zuid-Afrika toeneemt. “Ik begon me steeds meer af te vragen of een baan in de toeristische sector niet veel beter zou zijn gezien de ontwikkeling van Zuid-Afrika als vakantiebestemming.” En zo geschiedde. Loyiso begint aan de studie Toerisme Management.  

Werken met Nederlanders
“Om het financieel mogelijk te maken moest ik daarnaast wel werken.” Loyiso solliciteert naar een functie bij AAA Travel - een touroperator in Kaapstad die toevallig een Nederlandse eigenaar heeft - en wordt aangenomen. Binnen een jaar maakt hij zelfs promotie. Loyiso studeert af en werkt met veel plezier in de toeristische sector, tegenwoordig bij Abang Africa, een zusterbedrijf van AAA Travel. Hoe hij werken met Nederlanders vindt? "Ik ben er nog niet helemaal aan gewend, maar het gaat goed hoor. Ik vind Nederlanders vriendelijke mensen die tegelijkertijd behoorlijk zakelijk zijn." Wat hem vooral opvalt is dat Nederlanders trots zijn op hun taal en hun cultuur. 

Hoewel het werken in de toeristische sector Loyiso heel goed bevalt, bestond bij hem altijd nog de droom om iets voor zichzelf te beginnen. Door zijn Nederlandse baas werd dit opgemerkt. Hij stimuleerde Loyiso om hier iets mee te doen. “Hoewel ik de woorden van mijn baas eerst niet serieus nam, begon ik er toch steeds meer over na te denken. Een eigen bedrijf opstarten leek me fantastisch, maar tegelijkertijd vond ik ook wel erg spannend.”

Khayelitsha door de ogen van een local
Toch besluit Loyiso in 2006 - samen met zijn vriend Mvuyisi - de stap te wagen en het ondernemerschap te verkennen. Ze gaan townshiptours geven in Khayelitsha. De vorm waarin hij dit doet is sindsdien wel veranderd, maar het doel van de tour is hetzelfde gebleven: Khayelitsha laten zien door de ogen van een local. Loyiso wil laten zien dat Khayelitsa meer te bieden heeft dan alleen maar armoede - iets waar veel menselijk als eerst aan denken bij een township.  

In 2012 besloten Loyiso en zijn vriend Mvuyisi het bedrijfje nieuw leven in te blazen, er actiever mee aan de slag te gaan en dat onder een nieuwe naam: Khayelitsha travel. Op een authentieke manier wil Loyiso de deelnemers van zijn tour Khayelitsha laten zien door de ogen van een local. Zo ga je bijvoorbeeld niet in een busje voel toeristen Khayelitsha in. In plaats daarvan pak je de taxibusjes vanuit het centrum van Kaapstad waarmee de inwoners van Khayelitsha ook reizen. Daarna duik je het echte Khayelitsha in.

Samen met Loyiso wijk je van de gebaande paden af. Zo is er een artistieke tour, een culturele tour en kun je zelfs overnachten bij inwoners van Khayelitsha. Je wordt in de gelegenheid gebracht om in gesprek te gaan met de locals en kunt ze dingen vragen die je altijd al hebt willen weten. 

Ondenemer Loyiso wil de deelnemers van zijn tour echt iets meegeven: namelijk dat Khayelitsha meer te bieden heeft dan menig toerist denkt. En dat vinden wij nou ook. Maar dat hij er voor heeft moeten knokken om te kunnen studeren en daarna een eigen bedrijfje is opgestart, is dat misschien nog wel meer. Een voorbeeld voor andere jongeren uit townships die ook hun droom proberen te volgen! 

Door Ellen Kemerink

Wil je meer informatie over township tours in Kaapstad? In onze sectie township tours in Zuid-Afrika vind je heel veel informatie over de townships zelfs, en hoe je zelf een township tour kunt boeken. Lees daarnaast ook het artikel over Khayelitsha, de grootste township van Kaapstad. 

Volg KaapstadMagazine.nl op Facebook en via Twitter om altijd als eerste op de hoogte te zijn van alle nieuwtjes uit Kaapstad en omgeving. En schrijf je gelijk in voor onze gratis maandelijkse nieuwsbrief!