Eerste open hart-operatie in Groote Schuur ziekenhuis in Kaapstad

Christian Barnard maakte Zuid-Afrika wereldnieuws

Zuid-Afrika is misschien niet het eerste land dat in je opkomt als je denkt aan de medische wereld. Toch werd het Groote Schuur ziekenhuis in Kaapstad op 3 december 1967 voorpaginanieuws toen hartchirurg Christian Barnard wereldfaam verwierf met de eerste succesvolle harttransplantatie ter wereld.

Niet alleen Christian Barnard werd in een klap wereldberoemd, maar hij zette met zijn operatie ook het Groote Schuur ziekenhuis in Kaapstad en Zuid-Afrika op de (medische) kaart van de internationale wereld.

Groote Schuur ziekenhuis
Wie is de man achter deze memorabele once-in-a-lifetime? Christian Barnard, geboren op 8 november 1922, verloor op jonge leeftijd een broer aan een hartafwijking. Dit inspireerde hem zich een weg omhoog te werken van arme plattelandsjongen uit de Zuid-Afrikaanse Karoo tot succesvolle hartchirurg in Kaapstad.

Barnard, die pas op zijn 18e zijn eerste paar schoenen bezat, studeerde geneeskunde aan de universiteit in Kaapstad en kwam, na chirurgie te hebben gestudeerd in Amerika, terug om in Zuid-Afrika als hartchirurg in het Groote Schuur ziekenhuis aan de slag te gaan.  

Op 2 december 1967 waren de straten van Kaapstad het toonbeeld van een noodlottig ongeval waarbij de toen 25-jarige Denise Darvall en haar moeder omkwamen. Bij aankomst in het ziekenhuis werd Darvall hersendood verklaard.

Christian Barnard, die voorafgaand aan de dag van het ongeval meerdere succesvolle harttransplantaties op honden had uitgevoerd, greep de gelegenheid aan om haar hart voor de experimentele openhartoperatie te gebruiken. Na toestemming van haar vader werd haar hart overgedragen aan de medische wereld en was de 59-jare Louis Washkansky, die leed aan een hartafwijking, het gelukkige proefkonijn. En daarmee was de eerste succesvolle open hart-operatie ter wereld een feit.

Na de succesvolle operatie ging Christian Barnard gewoon naar huis, terug naar zijn familie. Met geen enkel idee dat hij de dag erna ontvangen zou worden als held van wereldformaat. 

Honderden fotografen, journalisten en belangstellenden stonden Barnard voor de ingang van het ziekenhuis op te wachten. Binnen lag donor Washkansky, die de operatie succesvol had doorstaan. Een lachende foto van hem ging de hele wereld over. Echter, 18 dagen later kwam hij alsnog te overlijden. Niet vanwege een probleem aan zijn hart, maar door een longontsteking.

Doctor of hearts
Christian Barnard, die ook bekend stond om zijn hevige verzet tegen de Apartheid, vergaarde na de operatie sterrenstatus. Hij werd vrienden met Lady Diana, ontving een uitnodiging van de Paus en prijkt op foto’s met de toenmalige president van Amerika.

Daarnaast stond hij zeker ook bekend om zijn reputatie als rokkenjager, wat hem dan ook de toepasselijke bijnaam ‘doctor of hearts’ opleverde. Helaas kreeg Barnard later in zijn carrière last van artritis in zijn handen waardoor hij een punt moest zetten achter zijn medische carriere. Op 2 september 2001 kwam hij te overlijden.

Groote Schuur Museum
Hoe deze bijzondere eerste open hart-operatie destijds in zijn werk ging, kun je zien in het Heart Transplant museum in Groote Schuur. Het heeft ergens iets macabers, dat moet gezegd worden. Levensechte poppen staan rondom de originele operatietafel, in de originele operatiekamer met daarop patient Washkansky. Zelfs de zusters en assistenten zijn volledig nagebootst, alsof je volledig teruggaat naar die zomerse dag in 1967 in Kaapstad.

Zelfs een kijkje in de borstkas van patiënt Washkansky behoort tot de mogelijkheden in het museum.

Rondleiding door Groote schuur
In het museum, dat na de dood van Barnard door een fan werd opgericht, hangen persoonlijke familieportretten en aan hem gerichte brieven. Maar het blijft niet bij brieven en foto’s, ook Christian Barnard treft je in het museum aan: in zijn meest typische houding, zittend vanachter zijn bureau, aan de telefoon. Als een wassenbeeld, geheel in Maddam Tussauds-stijl.  

In het Groote Schuur museum kun je alle informatie betreffende Christian Barnard en de operatie terugvinden. Een bezoek aan dit ziekenhuis mag bij een vakantie naar Kaapstad dan ook eigenlijk niet ontbreken. Of je nu geïnteresseerd bent in de medische wereld of niet. De rondleiding in het Groote Schuur museum betekent een bijzondere sprong terug in de tijd, naar een cruciaal tijdvak in de wereld der medische wetenschappen. En een mijlpaal voor Zuid-Afrika.

Groote Schuur Hospital, Kaapstad
Heart of Cape Town Museum
Main Road
Observatory
www.heartofcapetown.co.za

Het museum is elke dag geopend van 09:00u tot 17:00u
Elke 2 uur is er een rondleiding (de laatste tour is om 15.00u)
Entree: R300 voor volwassenen, R75 voor studenten

Kunstliefhebbers kunnen hun hart ophalen bij deze 16 mooie musea die Kaapstad rijk is. Dompel je onder in het bijzondere heden en verleden van Zuid-Afrika in een van de musea in Kaapstad.

Door Marijn Veltman

Voor meer updates over restaurants en gebeurtenissen in en rond Kaapstad schrijf je in voor onze nieuwsbrief en volg ons op Twitter en Facebook.