The Forgotten Route naar Matjiesfontein

Lord Francois en Baron Riaan nemen je mee naar Zuid-Afrika van vervlogen tijden

Vrijdagochtend, we staan op Greenmarket Square in het centrum van Kaapstad. Een tikkeltje nerveus, excited en vooral heel erg nieuwsgierig. We staan op het punt ons te laten meevoeren op ‘The Forgotten Route’ onder de bezielende leiding van baron Riaan Renke (volledig getooid in Middeleeuws outfit inclusief wandelstok en zakhorloge) en Lord Francois van Binsbergen (even smaakvol ouderwets gekleed). 

We krijgen een exemplaar van ‘the Karoo Times’, een van de oudste kranten van Zuid-Afrika, in onze handen gedrukt. De reis is begonnen. De komende twee dagen zullen we Kaapstad verruilen voor de uitgestrekte Karoo woestijn, met als eindbestemming Matjiesfontein. 

Waar zeg je? Vraag de gemiddelde Capetonian of ze Matjiesfontein kennen en ze zullen je vragend aankijken. En juist dat maakt deze trip, deze ‘vergeten route’, zo ontzettend bijzonder, meent Francois. Maar het biedt daarmee ook een flinke uitdaging, want de plek zit nou niet bepaald in de ‘toeristische mindset’, weet ook hij. Langer dan een nacht hoef je in het dorp – dat in feite niet meer dan één straat beslaat – ook niet per se te blijven. Maar wie zegt dat ‘er in Matjiesfontein niets te zien valt’, zit er behoorlijk naast. Ondanks dat het dorp relatief gezien dichtbij de populaire Garden Route ligt, zijn er maar weinig mensen die tijdens hun vakantie in Kaapstad een bezoek brengen aan dit bijzondere plekje. Dat zal ons niet gebeuren, daarom staan we hier.



In de voetsporen van de diamantzoekers
De Wild West-achtige trip naar deze ietwat vergeten regio van Zuid-Afrika neemt ons mee in de voetsporen van de diamantverkenners die aan het eind van de 18^de eeuw via deze route vanuit Kaapstad op weg gingen naar Kimberly. Dat was immers de plek waar tijdens de zogeheten Diamond Rush de diamanten voor het oprapen lagen. Een rit die vroeger vele dagen in beslag nam, maar anno nu aanzienlijk sneller afgelegd kan worden. 

Ondanks dat is het niet minder leuk om ons gedurende de rit verder in vroeger tijden te wanen. Dat wordt dan ook volop gedaan door Francois en Riaan, die onderweg talloze verhalen vertellen over hoe het vroeger was, toen men deze tocht nog met paard en wagen aflegde. Francois: “We willen dat onze reizigers volledig onderdompelen in vervlogen tijden, om zo een gevoel te krijgen van de geschiedenis en een inkijkje in de bizarre, rijke cultuur van de Karoo en de Forgotten Route. It’s weird, wonderful and uniquely South African,” grinnikt hij. 

Terug naar Greenmarket Square, waar de groep zich deze vrijdagochtend verzameld heeft. De groep is overigens nooit meer dan 10 mensen (en minimaal 3) - en vrijwel altijd een mix van locals en toeristen. Na een korte, historische wandeling langs enkele iconische plekken in Kaapstad en de Company’s Garden, stappen we in het minibusje naar het Kimberly Hotel aan de rand van District Six. Dit hotel is niet alleen een van de oudste hotels van Kaapstad (bouwjaar 1895) – het is tevens de plek die ooit als officieel verzamelpunt van de diamantzoekers voor hun reis gold. Waar beter te beginnen dan hier? Koffie wordt geserveerd, en, voor wie dat wil, iets sterkers.

Met de bus rijden we in oostelijke richting langs de Breede River, tot onze eerste stop bij Kirabo Private Cellar in de Breedekloof Vallei. Het is de vraag of de diamantzoekers destijds ook stopten om de heerlijke wijnen van dit kleine boutique wijnhuis te proeven, maar dat nemen we voor het gemak aan. Dit wijnhuis maakt uitsluitend rode wijnen, waarvan we er maar liefst vijf proeven. Dat het nog geen lunchtijd is, is wederom bijzaak. Het is een heerlijk onconventionele wijnproeverij, waarbij volledig van de gebaande paden – geheel in stijl van de trip – afgeweken wordt. Zo kun je naast uit een glas, de wijn ook direct uit het vat proeven, en wordt de proeverij vergezeld van Merlot-Shiraz cupcakes. Weer eens wat anders dan de geijkte wine & food pairing. Het is een smaakvol voorproefje van de weird but wonderful aanpak die Riaan en Francois gedurende hele trip hoog zullen houden. 



Van de bus in de trein 
Na de wijnproeverij rijdt het busje door naar Worcester, alwaar we aan boord van de Shosholoza Meyl trein stappen. Vanaf hier is het nog een kleine twee uur voordat we het perron van Matjiesfontein in zicht krijgen. 

Let op: Matjiesfontein moet uitgesproken worden als ‘Majkiesfontein’ – de ‘tj’-combinatie klinkt in het Afrikaans als ‘jk’.

Het is de Schot James Douglas Logan die in 1878 op ongeveer eenderde van de route tussen Kaapstad en de diamantmijnen bij Kimberly in Matjiesfontein een treinstation aanlegt en daarmee het dorp op de kaart zet. Tijdens de Anglo-Boer Oorlog (1899-1902) was het – niet in het minst dankzij de aanwezigheid van het treinstation – een hoofdkwartier van de Engelse soldaten, nadat het de jaren ervoor vooral een doorgangshaven was voor arbeiders tussen Kaapstad en Kimberley. Er waren tijdens de oorlog in Matjiesfontein zo’n 10.000 Engelse soldaten gestationeerd, en het grote (en enige) hotel van de stad (Lord Milner Hotel) werd als ziekenhuis gebruikt.

Ooit ging er daarnaast een genezende kracht uit van het dorp: het is de schone lucht van de Karoo die van de plek een medicinaal toevluchtsoord maakt. Een advertentie in een aantal internationale kranten trok eerder in de 19de eeuw onder meer de vader van Winston Churchill en de Britse imperialist Cecil Rhodes naar Matjiesfontein toe. Lange tijd – voor de oorlog – was Matjiesfontein een enorm prestigieuze plek waar het een druk komen en gaan van hooggeëerde lieden was.

Na de oorlog vervalt het dorp, totdat het in de jaren ’70 van de vorige eeuw wordt opgekocht door een rijke Zuid-Afrikaanse familie die het hele dorp in historische ere herstelt. Op het veld in het dorp wordt een van de eerste internationale cricketgames tussen Zuid-Afrika en Engeland gespeeld en men beweert dat in Matjiesfontein de eerste telefoonlijn aangelegd werd. “Er is zoveel te vertellen over Matjiesfontein dat veel mensen niet weten,” vertelt Francois. “Het is een dorp in de absolute middle of nowhere, maar met een behoorlijk veelzijdige historie.”

Vandaag de dag staat in Matjiesfontein een museum met een van de grootste privécollecties uit de Zuid-Afrikaanse geschiedenis; een motormuseum met een aantal mooie oldtimers en twee replica’s van de originele treinen en is er een heuse hop-on hop-off bus die met een tergend langzaam rondje van een luttele 10 minuten de kortste bustour van het land aanbiedt. Eten doe je in het hotel of de (enige) pub van het dorp – the Laird’s Arms; slapen kan in het Rietfontein Natures Reserve of een van de lieflijke bed & breakfast cottages in het dorpje. ’s Morgens ontbijt je in het lieve, en enige, koffie- annex ontbijthuisje waar ‘het hele dorp’ zich verzamelt. 

Zonder al te veel weg te willen geven over het hoe en wat als de tour eenmaal in Matjiesfontein gearriveerd is, kunnen we zeggen dat de eerder genoemde hop on hop off bus er iets mee te maken heeft, net als talloze kilo’s heerlijk vers Karoo lamsvlees en een authentieke braai. Enge verhalen, een nachtwandeling en sterren kijken, ook dat mag niet ontbreken op een nacht in de woestijn, en zeker in zo’n ‘mysterieuze’ plek als dit. Ze noemen Matjiesfontein niet voor niets een van de meest ‘haunted towns’ van Zuid-Afrika. 

De weg terug wordt de volgende dag afgelegd per bus (dus geen trein) en maakt voor een bijzonder mooie rit. Onderweg doen we eerst nog de begraafplaats van een paar ooit levende Zuid-Afrikaanse legendes en een traditionele biltonwinkel in Laingsburg aan, waar we meer te weten komen over hoe deze 'juwelen van de Karoo' bereid worden. Uiteraard slaan we een paar kilo van de typisch Zuid-Afrikaanse lekkernij in, zoals het een goede toerist annex tijdelijke local betaamt. Een traditionele potjie kos lunch wordt genuttigd bij een lieflijke cottage in de Koo Vallei. De terugweg wordt afgerond met een bezoek aan een fort uit de Anglo Boeroorlog net buiten Montagu. 



Een paar uur later arriveren we weer in Kaapstad. En worden we zomaar weer teruggeworpen in de tijdmachine naar het nu. Waar het natuurlijk ook prettig vertoeven is. Maar deze ontmoeting met het Zuid-Afrika en de Karoo van vele decennia geleden, was een bijzondere ervaring die we niet snel zullen vergeten.

Wil jij ook dit bijzondere stukje Zuid-Afrika en deze weird & wonderful tour vanuit Kaapstad doen, bekijk dan de website www.theforgottenroute.co.za voor meer informatie. Elke vrijdagochtend vertrekt de Forgotten Route – die zowel door individuen, stellen of gezelschappen van meerdere personen gedaan kan worden. Het minimum aantal personen voor de tour om doorgang te vinden is drie personen. 

Kostenplaatje: voor de tweedaagse trip, waarbij alles inclusief is met uitzondering van de lunch en drankjes, betaal je R1675 per persoon. 

Ook een aanrader: de wijntours van Wine Flies - een hele dag erop uit in de Wijnlanden, proevend langs de mooiste (boutique) wijnhuizen in Stellenbosch, Franschhoek en omgeving!

KaapstadMagazine.nl houdt je graag op de hoogte over bijzondere trips, maar ook andere dagtours, wijnproeverijen, restaurants, musea en allerlei andere tips over Kaapstad. Schrijf je in voor onze gratis maandelijkse nieuwsbrief, like ons op Facebook en volg ons op Twitter om op de hoogte te blijven. Op Instagram posten we dagelijks de mooiste foto's van de Moederstad.